جڤاتا ڕه‌ڤه‌ند یا ڕه‌وشه‌نبیری Civata Revend ya Rewşenbîrî |
 |
| --- | Têkilî | پهیوهندی
|
 |
جڤاتا رەڤەند یا رەوشەنبیری
’’هەتا گەنگی دێ ئەڤ شەرە د بەردەوامبن، هەتا گەنگی دێ دەنگین وان یێن نەخوش هەمی قولاچ و کونجێن لەشێ مە پرکەن، بێی ئەم ئەگەرەکا دروست بو دەسنیشانکرنا وان بزانین؟ هەتا گەنگی دێ بو یێن لسەر کیستێ ژ ناڤبرنا نرخ و پیروزیێن مە چیتە سەری؟ هەتا گەنگی بەرامبەر گوهورینا سەروبەری خو دێ د بێ دەسەلات بین؟ هەتا گەنگی دێ هوسا ل ڤێرێ مشەخت مینین؟ هەتا گەنگی دێ ل وێرێ دبن برس، ئێشان و ترسآڤە مینن؟ هەتا گەنگی دێ کراسێ دەربەدەریێ لخو کەین؟ هەتا گەنگی دێ چاڤەریێ وی زاروکی بین، ئەوێن دبێژنێ ئاشتی؟ هەتا گەنگی دێ دبن گومانا خاپاندنآڤە بین؟ هەتا گەنگی...؟‘‘ هاوارا بێدەنگیا لاڵ خورتبونا رەڤەندا کورد ل دەرڤەی وەلاتی و بتایبەتی ل باژێرێ بەرلین (چ وەک باژێرەکێ مێتروپول و دێرین و چ وەک پایتەخت). بڤێ چەندێ کوردا ژی و بتایبەتی ئەوێن رەوشەنبیر بەرێخودا ڤی باژێری، ئەڤ دیاردە بو ئەگەرا دامەزراندنا چەندین سازی و دەزگەهێن رەوشەنبیری. ئەڤ کومەلە ژی هەر ئێک لدویڤ شیان و بیروباوەرێن خو کەتنە خەباتا رەوشەنبیری و کومەلایەتی. بڤێ بەردەوامیێ هێدی هێدی رەوشەنبیریا مشەختیێ سەروسیمایێن خویێن راست وەرگرتن... بێکومان ’’جڤاتا رەڤەند یا رەوشەنبیری‘‘ و... رولەکێ بەرچاڤ د ڤی واری دا هەیە. کومبونا رەوشەنبیرا ل بەرلین و بتایبەتی بسپورێن شانویێ، برێکا ’’جڤاتا رەڤەند‘‘ بزاڤەک دا تەڤگەرا شانویا کوردی، زێدەباری سمینار، پێشانگەه و ئێڤاریێن موسیقێ... ب پێشکێشکرنا ڤان کارا؛ بەرە بەرە بینەرێ شانویێ ژی خورتبو... ئەو بو ’’دکتور عەونی کەرومی‘‘ خو گەهاندە ڤێ جڤاتی و دەست هاڤێتە کومەلەکا شانوگەریا و کەرومی وەک سەرپەرشتێ هونەری بو ئەندامێ جڤاتا ناڤبری و کێشا کوردی و مروڤاتی کرە بارێ خو. هەر وەک هێژا کەرومی د چاڤپێکەتنەکێ دا گوتی: ’’کانێ چەند جڤاتا رەڤەند پێدڤی منە؛ ئها ئەز ژی هند پێدڤی وان مە‘‘، هەلبەت کەرومی بـخو ژی گروپەکا شانویێ بناڤێ ’’کوما شانویا تێئاتەر‘‘هەیە و چەند شانوگەری بناڤێ ڤێ کومێ پێشکێشکرینە. بڤێ شوپێ دروستبونا جڤاتا رەڤەندا رەوشەنبیری پێدڤیەک دیروکی بو، نەکو زێدەکرنا ژمارەکێ و هند... چونکی هەکە ئەم بەرێخو بدەینە پێش دامەزراندنا جڤاتا ناڤبری، (بەری 6 سالان). ل سەرانسەری ئەلمانیا ب گشتی و ل بەرلین بتایبەتی، چ کومەل و دەزگەهێن کورد نەبون؛ گرانیا خو بدەنە سەر هونەرێ شانویێ. ژ بەر هندێ چەند هونەرمەند و رەوشەنبیرێن کورد ل باژێرێ بەرلین ل هەڤجڤیان و بریار دا ڤێ بوشایێ نەهێلن و پشتی چەندین جڤینا ’’جڤاتا رەڤەندا رەوشەنبیری‘‘ ل 1997.06.27 هاتە دامەزراندن و کومەلەکا پروژا دانانە بەرخو ژ هەمیا گرنگتر ژی رویێ گەشێ ئەدەب و هونەرێ کوردی ب خەلکێ بیانی بدەتە نیاسین و کولتورێ بیانی ژی پێشکێشی رەڤەندا کورد ل ئەلمانیا بکەت. وەک پرەکێ د ناڤبەرا کورلتورێ کوردی و بیانی دا، هوسا تێکهەلی دگەل سازیێن دی هاتەکرن. ئەندامێن ڤێ جڤاتێ دەستەکێ بالا بو گەرمکرنا سرتا رەوشەنبیریێ د کومەلێن دی ژی دا هەبو و بتایبەتی (’’مەلبەندی ئاوەدانی کوردستان، ’’ئەنستیتوتا کوردی‘‘ و ’’ئەکادیمیا کوردی‘‘). ئێدی دا ئەڤ ئارمانجە بتنێ د ناڤ روپەلێن پەیرەو و پروگرامى دا وەک نڤیسین نەمینیت، جڤاتێ خو بو پێشکێشکرنا چەندین بزاڤێن هونەری و رەوشەنبیری بەرهەڤکر. بو ب جهئینانا ئارمانج و سوزێن خو رەڤەندآ تێکهەلی دگەل سازیێن کوردی و بیانی گرێدان؛ ژ وانا دگەل: Sonnenschuh e.V یا ئەلمانی شانوگەریا (گوڤەند) نڤیسینا چیکوڤ و دەرهێنانا ئیحسان ئوسمان ل 8 ــ 9. 2000.11 ب زمانێ ئەلمانی پێشکێشکرن. * ’’تیپا شانویا سلێمانی‘‘ شانوگەریا ’’سترانا دوماهیێ‘‘ نڤیسینا چیکوڤ و دەرهێنانا بەکر رەشید و زارڤەکرنا موفق روشدی ل بەرلین 2002.07.14 پێشکێشکرن. کارێن رەڤەندێ ئەنجامداین: * شانوگەریا ’’خەمێن دینەکێ‘‘ نڤیسینا ئیبراهیم سەلمان و دەرهێنانا محسن ئوسمان 7 ـــــ 10 تەباخێ 1997/بەرلین. * ئەڤ شانوگەریە ژ لایێ کومەلا کولتورێ کوردی ل لوبیک ڤە 1997.10.03 هاتە مێڤانکرن. * شانوگەریا ’’زمانێ چیا‘‘ نڤیسینا هارولد پنتەر و بەرهەڤکرن ودەرهێنانا ئیحسان ئوسمان ژ 11 ـــ 12 چریا ئێکێ 1997/بەرلین. * ئەڤ شانوگەریە ژ لایێ ئەکادیمیا کوردی یا دوسلدورڤە ل 1997.11.22 هاتە مێڤانکرن. * ئاهەنگەک بو ئەندام، دوستێن جڤاتێ و مالباتێن کورد ل بەرلین ب هەلکەتنا سەرێ سالا 1998 هاتە گێران. * مێڤانکرنا د. جەلیلێ جەلیل ژ نەمسا بو پێشکێشکرنا سمینارەکی لسەر رەوشا کوردێن سوڤیێتا بەرێ ل ژێر ناڤێ (ژیان و گومان) ل 1998.02.27/بەرلین هاتە گێران. * چاپکرنا دو پوستکارتا لسەر کارەساتا حەلەبجە، ل مەها ئادارا 1998 ژ لایێ (شیلان عەلی و فەهمی بالایی)ڤە. * سەرەدانا گوڕێ روژنامەکارا ئەلمانا دوستا کوردان (لیسی شمیدت) ل باژێرێ ڤیزبادن ل 1998.04.04 هاتەکرن. * مێڤانکرنا هونەرمەند د. فازل جاف و سەعید زەنگەنە بو پێشکێشکرنا شانوگەریا ’’دو پێغەمبەر‘‘ برێکا ڤیدیو سکرینێ و سیمنارەک ل سەر سەربورا خو (د. فازل) دگەل شانویێ ژ 5 ــ 6 خزیرانێ 1998. * پێشانگەهەکا شێوەکاری بو گوهدار بەزاز ل ژێر ناڤێ ’’303 روژ ژ سالا 1994‘‘ێ ل مەلبەندێ ئاوەدانی کوردستان ل بەرلین هاتە ڤەکرن. * مێڤانکرنا هونەرمەند دلشاد محەمەد سەعید بو ئێڤاریەکا موسیقی بناڤێ ’’ئاوازێن کوردی‘‘ ل 1998.12.12/بەرلین. * شانوگەریا ’’هاوارا بێدەنگیا لاڵ‘‘ نڤیسینا محیەدین زەنگەنە و دەرهێنانا د. عەونی کەرومی ژ 10 ـــ 11 نیسانێ 1999/بەرلین. ژ بەر گرنگیا ڤێ شانوگەریێ لڤان جهێن خوارێ هاتە مێڤانکرن: ل 17 ـــ 18. 1999.04 ژ لایێ (مالا رەوشەنبیریا ناڤین)ڤە هاتە مێڤانکرن/بەرلین. ل 12 ـــ 13. 1999.04 ژ لایێ (گروپا هێربست)ڤە هاتە مێڤانکرن/بەرلین. ل 09.17. 1999 ژ لایێ (کومەلا کولتورێ کوردى)ڤە هاتە مێڤانکرن/لوبیک. ل 2000.05.20 ژ لایێ (مالا رەوشەنبیریا جیهانێ)ڤە هاتە مێڤانکرن/بەرلین. ل 2000.10.27 ژ لایێ (کومەلا کوردان)ڤە هاتە مێڤانکرن/هانوڤەر. ل 2002.11.24 ژ لایێ (مالا رەوشەنبیریا باران)ڤە هاتە مێڤانکرن/ ڤوپێرتال. ل ڤیستیڤالا شانویا کوردی یا سیێ هاتە پێشکێشکرن. ل 2002.11.29 ژ لایێ (ناڤەندا چاندا مەدیا) هاتە مێڤانکرن/ماینس. * شانوگەریا ’’جڤاکا داخستی‘‘ نڤیسینا سارتەر و دەرهێنانا ئیحسان ئوسمان ل بەرلین ژ 22 ـــ 24 ئیلونێ 2001، ئەڤ شانوگەریە ژ لایێ ئەنستیتوتا چیکوڤ یا زارڤەکرنێ‌ڤە هاتە مێڤانکرن. * * * پشتی بەرلینێ ئەڤ کومەلا رەوشەنبیرێن کورد هەمبێزکرین، زەمینێ پەیدابونا کوڤارەکێ خوشبو، ل (1996.05.26) مە چەند دانوستاندن لسەر پروژێ دەرێخستنا کوڤارەکێ کر. ب هاریکاریا زانکویا ئازادا بەرلین؛ مە "کوڤارا هاڤیبون"ێ، وەک درێژەپێدانا پروژێ کوردولوگی ئینا ژیانێ. تاکو ئەم گەهشتینە سالا 1997 ژمارا ئێکێ یا "هاڤیبون"ێ ژ دایکبو. هوسا ب بەردەوامیا ڤی کاری؛ تا نوکە (2002) مە 11 ژمارێن "هاڤیبون"ێ دەرێخستینە. * مە ل داویا سالا 2001 ناڤەندا هاڤیبونێ یا لێکولین و وەشانێن کوردی دامەزراند. تا نوکە 25 پەرتوک مە چاپکرینە. * کوڤارا هاڤیبونێ؛ ئێڤاریەکا شیعر خواندنێ بو هەلبەسڤانێ مەزنێ ئەرەب ئەدونیسی ل 1999.01.08آ ل زانکویا ئازادا بەرلین سازکر. * ل 2002.06.29ێ کونفرانسەکێ تایبەت ل ژێر ناڤونیشانێن "سیاسەتا قرکرنا نفشی یا رژێما ئیراقێ ل دەڤەرا کەرکورک" ل ژێر سەرپەرشتیا د. نوری تاڵەبانی سازکر. کارێن داهاتیێن رەڤەندێ: * شانوگەریا ’’4،48‘‘ نڤیسینا سارا کین و دەرهێنانا ئیحسان ئوسمان (بزمانێ ئەلمانی). * شانوگەریا ’’بار و برا‘‘ نڤیسین و دەرهێنانا موفق روشدی. * رەڤەند پروژێ ئەنفالێ وەک کارەکێ شانوگەری هەمبێز دکەت. محسن ئوسمان Die Schreie der stummen Stille Zwei Personen begegnen sich in der Fremde. Sie warten. Aus unbekannter Richtung hören sie Geräusche، vielleicht Kriegslärm. Dieser Lärm bestimmt die Szene des gesamten Stückes. Der Krieg hat beide Menschen in die Fremde vertrieben. In dieser Situation des Wartens kommen zu ihnen die Bilder ihrer Vergangenheit zurück. Bilder der Armut، Vertreibung، Hoffnungslosigkeit. Für die Zukunft hoffen sie، dass sie ihrer Armut entkommen würden، dass sie Freude haben und ein glückliches Leben führen kannten. Aber ihrer Vergangenheit von Diktatur und Krieg kennen sie nicht entkommen. Während beide über ihre Zukunft streiten، werden die Prägungen ihrer Vergangenheit sichtbar. Sie kennen dem Schema Täter–Opfer، Herrscher–Beherrschte nicht entkommen. Die Angst vor dem Tod ist die seltsame Macht، die sie – obwohl eigentlich frei – in ihrer Vergangenheit gefangen hält. Das Stück stellt Fragen an seine Helden، an die Gesellschaft، an die Menschen. Wie lange verfolgt uns der Lärm des Krieges، ohne dass wir seine Ursachen kennen? Wie lange sind wir machtlos، unfähig، unsere Lage zu ändern? Wie lange sind wir hier، wie lange dort، wir lange vertrieben Civata Revend ya Rewşenbîrî 29.11.2002 Berlîn --------------------------------------------------------- cvata revend ya rewşenbîrî ’’heta gengî dê ev şere d berdewambin, heta gengî dê dengîn wan îên nexuş hemî qulaç u kuncên leşê me pirken, bêyî em egereka drust bu desnîşankirna wan bzanîn? heta gengî dê bu îên lser kîstê j navbirna nrx u pîruzîên me çîte serî? heta gengî beramber gweurîna seruberî xu dê d bê deselat bîn? heta gengî dê husa l vêrê mşext mînîn? heta gengî dê l uwêrê dibn birs, iêşan u tirsآve mînin? heta gengî dê kirasê derbederîê lxu keyn? heta gengî dê çaverîê uî zarukî bîn, ewên dibêjnê aştî? heta gengî dê dibn gumana xapandinآve bîn? heta gengî...?‘‘ hawara bêdengiya lal xurtbuna revenda kurd l dervey welatî u btaybetî l bajêrê berlîn (ç wek bajêrekê mêtirupul u dêrîn u ç wek paytext). bvê çendê kurda jî u btaybetî ewên rewşenbîr berêxuda vî bajêrî, ev diyarde bu egera damezrandina çendîn sazî u dezgehên rewşenbîrî. ev kumele jî her iêk lduîv şiyan u bîrubawerên xu ketine xebata rewşenbîrî u kumelayetî. bvê berdewamîê hêdî hêdî rewşenbîriya mşextîê serusîmayên xuîên rast wergirtin... bêkuman ’’cvata revend ya rewşenbîrî‘‘ u... rulekê berçav d vî warî da heye. kumbuna rewşenbîra l berlîn u btaybetî bspurên şanuîê, birêka ’’cvata revend‘‘ bzavek da tevgera şanuiya kurdî, zêdebarî smînar, pêşangeh u iêvarîên musîqê... b pêşkêşkirna van kara؛ bere bere bînerê şanuîê jî xurtbu... ew bu ’’dktur 'ewnî kerumî‘‘ xu gehande vê cvatî u dest havête kumeleka şanugeriya u kerumî wek serperştê hunerî bu endamê cvata navbirî u kêşa kurdî u mruvatî kire barê xu. her wek hêja kerumî d çavpêketinekê da gutî: ’’kanê çend cvata revend pêdvî mine؛ iha ez jî hnd pêdvî wan me‘‘, helbet kerumî bـxu jî girupeka şanuîê binavê ’’kuma şanuiya têater‘‘heye u çend şanugerî binavê vê kumê pêşkêşkirîne. bvê şupê drustbuna cvata revenda rewşenbîrî pêdviyek dîrukî bu, neku zêdekirna jimarekê u hnd... çunkî heke em berêxu bideyne pêş damezrandina cvata navbirî, (berî 6 salan). l seranserî elmaniya b giştî u l berlîn btaybetî, ç kumel u dezgehên kurd nebun؛ giraniya xu bidene ser hunerê şanuîê. j ber hndê çend hunermend u rewşenbîrên kurd l bajêrê berlîn l hevcviyan u biriyar da vê buşayê nehêln u piştî çendîn cvîna ’’cvata revenda rewşenbîrî‘‘ l 1997.06.27 hate damezrandin u kumeleka piruja danane berxu j hemiya giringtir jî ruîê geşê edeb u hunerê kurdî b xelkê biyanî bidete niyasîn u kulturê biyanî jî pêşkêşî revenda kurd l elmaniya biket. wek pirekê d navbera kurlturê kurdî u biyanî da, husa têkhelî dgel sazîên dî hatekirn. endamên vê cvatê destekê bala bu germkirna srta rewşenbîrîê d kumelên dî jî da hebu u btaybetî (’’melbendî awedanî kurdistan, ’’enstîtuta kurdî‘‘ u ’’ekadîmiya kurdî‘‘). iêdî da ev armance btinê d nav rupelên peyrew u pirugiramى da wek nivîsîn nemînît, cvatê xu bu pêşkêşkirna çendîn bzavên hunerî u rewşenbîrî berhevkir. bu b chînana armanc u suzên xu revendآ têkhelî dgel sazîên kurdî u biyanî girêdan؛ j wana dgel: * (Soninenschwe e.V ) ya elmanî şanugeriya (guvend) nivîsîna çîkuv u derhênana îhsan iusman l 8 ــ 9. 2000.11 b zimanê elmanî pêşkêşkirn. * ’’tîpa şanuiya slêmanî‘‘ şanugeriya ’’stirana dumahîê‘‘ nivîsîna çîkuv u derhênana bekir reşîd u zarvekirna mufq ruşdî l berlîn 2002.07.14 pêşkêşkirn. karên revendê encamdayn: * şanugeriya ’’xemên dînekê‘‘ nivîsîna îbirahîm selman u derhênana mhsn iusman 7 ـــــ 10 tebaxê 1997/berlîn. * ev şanugeriye j layê kumela kulturê kurdî l lubîk ve 1997.10.03 hate mêvankirn. * şanugeriya ’’zimanê çiya‘‘ nivîsîna haruld pnter u berhevkirn uderhênana îhsan iusman j 11 ـــ 12 çriya iêkê 1997/berlîn. * ev şanugeriye j layê ekadîmiya kurdî ya dusldurve l 1997.11.22 hate mêvankirn. * ahengek bu endam, dustên cvatê u malbatên kurd l berlîn b helketina serê sala 1998 hate gêran. * mêvankirna d. celîlê celîl j nemsa bu pêşkêşkirna smînarekî lser rewşa kurdên suvîêta berê l jêr navê (jiyan u guman) l 1998.02.27/berlîn hate gêran. * çapkirna du pustkarta lser karesata helebce, l meha adara 1998 j layê (şîlan 'elî u fehmî balayî)ve. * seredana gurê rujnamekara elmana dusta kurdan (lîsî şmîdt) l bajêrê vîzbadin l 1998.04.04 hatekirn. * mêvankirna hunermend d. fazl caf u se'îd zengene bu pêşkêşkirna şanugeriya ’’du pêxember‘‘ birêka vîdîu skirînê u sîmnarek l ser serbura xu (d. fazl) dgel şanuîê j 5 ــ 6 xizîranê 1998. * pêşangeheka şêwekarî bu gwedar bezaz l jêr navê ’’303 ruj j sala 1994‘‘ê l melbendê awedanî kurdistan l berlîn hate vekirn. * mêvankirna hunermend dlşad mhemed se'îd bu iêvariyeka musîqî binavê ’’awazên kurdî‘‘ l 1998.12.12/berlîn. * şanugeriya ’’hawara bêdengiya lal‘‘ nivîsîna mhiyedîn zengene u derhênana d. 'ewnî kerumî j 10 ـــ 11 nîsanê 1999/berlîn. Muhsin Osman | |
